?δξεγχδ μΰψωια 'νιψθεω' νιαψαε ,'ψθεω' ηπεξδ ϊΰψεδ ιδξ ςγξμε δψεϊμ ΰιωπδ οψχ ςειρα υτεξ σγδ
,ψαγξα ,ϊεξω ,ΰψχξα νιγηΰ νιψτρα χψ ΰα δζ ηπεξω ΰιδ ϊθμεα δςτεϊ .1
,ϊεΰαδδ μλ οια δεεωδ γφδ .ιμωξα ϊηΰ νςτε νιξιδ ιψαγ ,ςωεδι ,νιψαγ
ηπεξμ ϊερηιιϊξε ,μδπξ ιπιιπςα ϊεχρες ομελω ,οχμηα δπψλζεϊ γεςω
ιςεφχξ γιχτϊ νιΰμξξ 'νιψθεω' ϊΰζ ϊψβρξα .ιμδπξ γιχτϊλ χψ ψθεω
.ϊιλψψιιδ-ϊιμδπξ διφΰζιμιαιφα νιτετλ μω βψγα
[1]:νιιγεξμϊδε νιιΰψχξδϊεψεχξα νξεωιψ ψγρ ιτμ νιψθεωδ ιγιχτϊα δϊς οιιςπ .2
νιτετλ μΰψωι ιπα ιψθεω :γι-ι δ 'ξω :δγιγπδε γεαςωδ ιξια ψθεωδ .1.2
νδ .διιτλ ϊγεαςα νιιςεφχξδ νιφηεμδ νδ ,νιωβεπμ ,ϊιψφξδ ϊεγιχτμ
ϊερλξ νεωψμ ,δΰψπλ :νιγχτεξ ειδ διμς δξιωξα εγξς ΰμω οεειλ νιλεξ
ψΰεϊξδ δβερε δγεαςδ ιτεΰ [2].διιτλα οιιεμιξ ϊΰ ΰγεεμε δγεας
[3].νιιψφξ ϊεψεχξ νΰεϊ οΰλ
'αγα οδε ζθ ΰι 'ξαα οδ ϊτχϊωξ ιξεΰμδ ιξιπτδ οεβψΰδ ϊμηϊ .2.2
.νιψθεωδ μω γιχτϊδ ϊΰ νβ ϊΰμξξ νιπχζδ μω ϊιξεΰμδ δβδπδδ .θ θλ
δαεωϊ ?ιψεαιφδ ψγρδ μς δψιξωμε μδπξ ϊεξιωψ μεδιπμ δπεελδ νΰδ
,νιςγιε νιξλη νιωπΰ ,νλιθαω ιωΰψ ϊΰ ηχΰε" :εθ ΰ 'αγα διεφξ κλμ
,ϊψως ιψωε νιωιξη ιψω ,ϊεΰξ ιψω ,νιτμΰ ιψω ,νλιμς νιωΰψ νϊεΰ οϊΰε
."νλιθαωμ νιψθεωε
νιψθεωδ ϊξιωξ :ι ΰ 'εδι μς ςιαφπε ψγρδ ϊΰ ϊφχ δπωπ ,κλμ νΰϊδα .3.2
.ογψιδ ψαςξμ οπελϊδμ νςδ μς ϊεεφμ
διφΰζμιαιφ μω ωγη αμωμ νιρπλπ επΰ ,νιθτεω ϊωψτ ,επϊωψτα .4.2
:αεϊλα ,ψθεωε θτεω :ιμδπξδ νιμξδ γξφ δπεωΰψμ ςιτεξ οΰλε ,ϊιπεψις
ζλψξ μλα ,ψξεμλ .(ηι :ζθ 'αγ) "κιψςω μλα κμ οϊϊ νιψθωε νιθτω"
νωα) εψζεςε θτεωδ :θτωξ ϊλψςξ νιχδμ ωι ψις μλ μω ιμδπξε ιθτωξ
ψξεωε θτωξδ ιλξρξ ,οιγδ ιψθω ψεαιηα ,δΰψπλ ,χρεςω (ϊεεφ ,ιφεαιχ
κλε [4],οΰλ ψλζπ ΰμ 'ψτερ'δω κλξ δμες εζ δςιαχ .οιγδ ιψγρ μς
ειθτεωμε ειωΰψμε ειπχζμ ,μΰψωι μλμ ςωεδι ΰψχιε" ,α βλ 'δια νβ
."ειψθωε
ιπεψιςδ γρεξμ νεγχδ ηψζξδ μω εαψςξα μιαχξδ ηπεξδ ΰεδ - "κιψςω"
[5].ιπεψις ςαεψ μλα ιθτωξδ ζλψξλ ωξιωω babtu ιξθετερξδ
νιΰμξξ ,γεγ ϊια ϊΰ ψιγΰδμ - ειϊεξβξξ γηΰω ,νιξιδ ιψαγ ψτρα .5.2
νιψτερ οεβλ ,νιτρεπ νιιμδπξ νιγιχτϊ ιμςα μω νγφμ ,νιψθεωδ
δγεαςδ ΰαφ" ϊψβρξα οδ εμςτ νδ .ψγρδ ϊψιξω ϊτιλΰα νιγιχτϊ ,νιθτεωε
α"δγ δεεωδ ;γ βλ ΰ"δγ) δξημξδ ΰαφ ϊψβρξα οδε γεγ νιχδω "ωγχξδ μω
.νιψτερδ γχτξ μω εγφμ νιψθεωδ γχτξλ ωξιω εδιωςξ ιλ ,ψξΰπ νω .(ΰι ελ
ΰεδω ,νιψθεωδ ψτρξ .(μΰψπβ) ψω μω εγεχιτ ϊηϊ εγξς νιγχτξδ ιπω
οιςξ :νϊξιωξ μς γιςξ ,ΰαφαε δγεαςα ϊεμςετδ ϊεγιηιμ ρηια δεαβ
.ϊιϊλμξξ δαιϊλ μω νιγιχτϊα νβ εχρς νιψθεωδ .νιιΰαφ νιψθεω
ϊφμΰξδε δτελδ διφζιμαιφδ οια γεβιπδ ωβγεξ ε χψτα ιμωξ ψτρα .6.2
ψθεω ,(θτεω) οιφχ οιΰ νιμξπμω ψξΰπ δμξπδ μωξα .θψτδ ϊξλη οιαε
.ϊεψιηδ μμεωξ ,σετλδ νγΰδ ιη δζδ ωμεωξα .(ζ-ε 'ρτ) μωεξε
,γεξμμ οϊιπ [6]χαμΰ νεμω μω εψχηξξ :γεξμϊδ ϊτεχϊα ψθεωδ .7.2
;ϊιπειφεθιθρπεχδ δςγεϊα ςεαθ διδ ψθεω νς γηι οιιγ-θτεω σεψιφδ ολΰω
εζ δτεχϊα .οιιγδ ϊθμηδα διιεμϊ δϊιιδ νιψθεωδ ϊχρςδ ,δωςξμ κΰ
.νιτελ νιπψγρ μω νιγιχτϊ νιψθεωδ εΰμιξ
ιλ ,γι δ 'ξωμ εωεψιτα αϊελ ι"ωψ :νιξεβψϊαε ϊεπωψτα ψθεωδ .3
.νδιμς εξηιψ μαΰ ,νϊλΰμξ ϊεωςμ νςα χεηγμ νιαιιη ειδ μΰψωι ιψθεω
νιπχζ επιιδ ,οιψγδπρ ϊειδμ ελζ ολμε ,νιωβεπδ ιγια ελεδ κλ νεωξ
[7].(2.2 δμςξμ δΰψ)
.νιπψγρ οιςξ ,ΰιλψρ - "νιψθεω" νβψϊ ρεμχπεΰ
ΰεδω ,grammatoeisagogeis εΰ grammateis νεβψϊδ ιεφξ νιςαωδ νεβψϊα
.γξεμξε ψτερ ,δψεξ
σμΰδ σερα (ϊιχπιτδ μω σπς) ϊιπετα νβ ϊφχξα ςεγι ψθεωδ γιχτϊ
(cognate) ςιτεξω ψ"θω ωψεωδ ΰεδ δεεωδ γφδ [8].δψιτρδ ιπτμ οεωΰψδ
,νιλξρξ ψαημ νβ ΰμΰ αεϊλμ χψ ΰμ εςξωξε [9],ϊεξεγχδ ϊειξωδ ϊετωα
μω ειγιχτϊμ δξεγα ,ϊεπεω ϊεξιωξμ νιωπΰ νεωψμε ϊεξιωψε .ϊεηεμ
.grammatikos-δ εΰ ψτερδ
."αεϊλμ" sar ιψξεωδ ηπεξδ ϊΰ οιιφμ οϊιπ οεγπδ ηπεξμ ρετιθαΰλ
ϊεξιωξξ νιψθεωδ μω νϊχιηγμ δξψβω ,ϊιψεζΰ ϊιμδπξ δχιξπιγ δμςτ αψςξα
ειϊεξιωξ οιαω ,ιψξεωδ maskim μω ρετιθδ οξ νιγιχτϊμ νψαςξμε δαιϊλ
ψθεωδω δψεΰλμ δΰψπ ,ψαγα ιϊψχη ΰμ ιλ νΰ .οιγδ ϊια ϊψωξλ οδιλ ϊεαψδ
.ειγιχτϊαε ειεπιλα νεγχδ ψθεωδ μω ψιωι κωξδ ΰεδ ιπψγεξδ
:ϊεψςδ
.3 σιςρ ,δθξμ δΰψ νιψηΰ ϊεψεχξμ .1
.ι"ωψ δεεωδ οεψηΰδ θαιδμ .2
K. A. Kitchen, Ancient Orient and Old Testament,p. 156 .3
.νιιγεξμϊδ ϊεψεχξμ ψωχα δθξμ γες δΰψ κΰ .4
Driver-Miles, The Babylonian Laws, 1960, p. 493 .5
.,1980γεξμϊδ ιξια οιγδ ιϊα ,χαμΰ νεμω .6
,νω ,χαμΰ δΰψ γεξμϊα εψλζπω ιτλ νιψθεωδ ιγιχτϊμ ι"ωψ ωεψιτμ .7
.13 'ξς
ψιΰξ ;223.1 'ρξ ,α"ωϊ ,ϊειχιπιτδ ϊεαεϊλδ ψφεΰ ,υωεμρ νεηπ .8
.53 'ξς ,1993 ,ϊεξω ,κ"πϊδ νμες διγτεμχιφπΰ ,μεμξ
S. Kaufman, The Akkadian Influence on Aramaic, p.170; Jean-Hoftijzer, .9
DISO, 295; CAD II, p. 221 ff., s. v. ataru